Gmina i Miasto Wyszogród

                                    Styl życia mieszkańców Rębowa.

Proces wychowania do życia w zdrowiu powinien rozpoczynać się już od najmłodszych lat życia dziecka.

Warunki, w jakich żyją , uczą się i odpoczywają dzieci mogą być przyczyną powstawania wad i zaburzeń w rozwoju fizycznym. Styl życia rodziców wywiera ogromny wpływ na edukację zdrowotną i aktywność ruchową dziecka.

Dla oceny aktywności ruchowej posłużono się pytaniami dotyczącymi sposobu spędzania wolnego czasu przez dzieci i rodziców .

Tab. 1.Sposoby spędzania czasu wolnego.

Ogromna większość dzieci spędza czas wolny przed telewizorem, odsetek rodziców wybierających tę „formę” odpoczynku jest jeszcze wyższy. Wśród dzieci zaledwie 79% wybiera aktywność ruchową, a więc 21% dzieci w wieku 7 – 10 lat przedkłada wypoczynek bierny lub pracę w gospodarstwie nad spontaniczną aktywność ruchową. Znamienny pozostaje fakt, iż wśród rodziców zdecydowanie preferowany jest wypoczynek bierny. Wśród zajęć ruchowych głównie wymieniana jest praca w gospodarstwie, kiedy to czas wolny można poświęcić na wykonanie zaległych prac.

Tab. 2. Stopień zadowolenia z własnego sposobu spędzania czasu wolnego.

W oparciu o wyżej podane informacje dowiadujemy się, iż 88% badanych jest zadowolonych lub częściowo zadowolonych z własnego sposobu spędzania wolnego czasu.

Tab. 3. Deklarowane sposoby spędzania czasu wolnego.

Pesymizmem napawa fakt, że 42% badanych wybrałaby bierny odpoczynek – najczęściej polegający na „ leżeniu”. Zaledwie 33% osób zdecydowałby się na aktywne spędzenie czasu.

Niska jest też chęć uczestnictwa w kulturze.

Tab. 4. Przyczyny utrudniające spędzanie czasu wolnego zgodnie z oczekiwaniami.

Zdecydowana większość podaje za główną przeszkodę utrudniającą spędzanie czasu wolnego zgodnie z oczekiwaniami; zmęczenie i brak czasu.

Pogarszająca się ciągle sytuacja materialna zmusza mieszkańców wsi do poszukiwania dodatkowych źródeł utrzymania. Sobotnio – niedzielny wypoczynek typowy dla mieszkańców miast staje się na wsi czasem na uzupełnienie narosłych w ciągu tygodnia zaległości w pracach gospodarskich. Osoby, które nie potrafią w zmieniających się warunkach gospodarki znaleźć się na rynku pracy, często popadają w apatię, a nie widzą drogi wyjścia, stają się niezdolni do podejmowania jakichkolwiek działań zmierzających do zmiany położenia. Bierność zamienia się w zniechęcenie, rozżalenie i prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia.

Duża grupa respondentów podaje za główną przeszkodę atrakcyjnego spędzania czasu brak środków materialnych. Wśród tej grupy osób znajdują się także ci, którzy deklarują, iż wybraliby jako sposób na spędzenie czasu wolnego, aktywny wypoczynek.

Cóż zatem utrudnia im podejmowanie aktywności ruchowej?

Przyczyną mogą być funkcjonujące w środowisku wiejskim stereotypy zachowań, zgodnie z którymi aktywność ruchowa osób dorosłych przejawiająca się w innej formie, aniżeli praca jest czymś śmiesznym i nie zyskuje społecznej akceptacji.

W świadomości olbrzymiej większości ludzi ukształtował się też pogląd, iż wysiłek i zmęczenie to coś przykrego, szkodliwego, czego należy unikać, a wypoczynek to bezruch i bierność, zaprzeczenie aktywności fizycznej.

Coraz częściej więc zmęczenie nie jest wynikiem aktywności fizycznej, wykonywanej pracy, wysiłku, a łącznym efektem bezczynności ruchowej i napięć psychicznych.

Tab.5. Samoocena badanych w zakresie samopoczucia i akceptacji siebie.

Tab.6. Interpretacja pojęcia: zdrowy styl życia.

Zdrowy styl życia większości rodziców kojarzy się z prawidłowym odżywianiem, a w dalszej kolejności z ruchem i higieną osobistą.

Tab.7. Stosunek do rekreacji ruchowej.

Fakt, iż tylko 4% ankietowanych podaje, że obojętnie podchodzi do rekreacji ruchowej, przy jednoczesnym braku stosunku negatywnego do w/w aspektu życia jest pocieszający. Zdecydowana większość badanych, ma bowiem pozytywny lub entuzjastyczny stosunek do rekreacji.

Tab.8. Ocena własnego trybu życia.

Interesujący i dający wiele do myślenia jest obraz wynikający z porównania stosunku do rekreacji i ocena własnego trybu życia.

Wyraźnie zaznacza się tutaj tendencja, mianowicie osoby mające stosunek entuzjastyczny częściej deklarują swój styl życia jako zdrowy, natomiast odpowiedź, iż jest to styl życia raczej zdrowy przeważa wśród tych, którzy mają umiarkowanie pozytywny stosunek do rekreacji.

Wymowny jest też fakt – ci którzy deklarują swój styl życia jako raczej nie zdrowy mają obojętny stosunek do rekreacji.

Badając warunki higieniczne starałem się uzyskać dane nt. spożycia alkoholu i palenia papierosów oraz czystości wykonywania podstawowych zabiegów higienicznych.

Tab. 9. Częstość wykonywania podstawowych zabiegów higienicznych.

Uzyskane dane świadczą o dużych zaniedbaniach w dziedzinie higieny osobistej. Wśród badanych 70% osób za rzadko szczotkujemy zęby, a codzienne mycie całego ciała jest nawykiem jedynie u kilkunastu procent osób. Bardzo duży odsetek stanowi grupa, która przywykła do mycia całego ciała jedynie raz w tygodniu.

Tab. 10. Spożycie alkoholu i palenie tytoniu.

Pozytywnym zjawiskiem jest stosunkowo niewielki udział osób palących i spożywających alkohol.

Uzyskane wyniki być może nie dają pełnego obrazu, gdyż wśród badanych zdecydowanie przeważały kobiety.

W świetle przedstawionych faktów trudno pokusić się o optymistyczne stwierdzenie. Styl życia nie będzie pozytywnie oddziaływał na edukację zdrowotną i aktywność ruchową badanych dzieci.

Jedynie 29% rodziców z Rębowa stara się wspólnie z dzieckiem podejmować aktywność ruchową. Niewielki procent rodziców deklaruje dbałość o higienę, a znikomy o postawę ciała.

Ogromna większość rodziców postrzega swoją rolę głównie przez pryzmat prawidłowego odżywiania. Przeważający jest fakt, iż żaden z rodziców nie dostrzega potrzeby zmiany w swoich staraniach w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną dzieci.

Tab. 12.Interpretacja pojęcia: zdrowe żywienie.

Rodzice w obawie o przyszłe zdrowie dzieci stosują dietę typową dla osób dorosłych z dużym ograniczeniem tłuszczów.

Bardzo niewielki procent badanych pod pojęciem zdrowe żywienie rozumie konieczność regularności posiłków i dostosowania diety dziecka do wieku i zapotrzebowania organizmu.

Nawyki żywieniowe dotyczą głównie wyboru poszczególnych produktów spośród dostępnej żywności, uznawania tylko przyjętych zwyczajowo zestawień, sposobu przyrządzania posiłków, form i czasu ich spożywania.

Nikt z rodziców nie zwraca uwagi na urozmaicenie zestawu produktów w dziennej racji pokarmowej, a to przecież jest pierwsza zasada racjonalnego odżywiania.

Niewielu rodziców zwraca uwagę na spożycie mleka i jego przetworów, które jest głównym i najlepszym źródłem przyswajalnego wapnia i witaminy B₂. Jest to niekorzystna zmiana w zwyczajach żywieniowych. Nie zawsze rodzice dbają też o utrzymanie na wysokim i stałym poziomie spożycia warzyw i owoców.

Warunki odrabiania lekcji są bardzo ważnym elementem wpływającym na kształtowanie się postawy dziecka, aby je ocenić posłużono się pytaniami dotyczącymi wyposażenia stanowiska pracy i dostosowania go do wzrostu dziecka.

Tab. 13.Miejsce i warunki odrabiania lekcji.

Warunki w jakich dzieci odrabiają lekcje pozostawiają wiele do życzenia. Tylko 17% badanych stwierdza, że dziecko odrabia lekcje przy biurku, a 21% potwierdza posiadanie krzeseł dostosowanych do wzrostu. Również niezadowalający jest udział rodziców zwracających uwagę na prawidłowe oświetlenie.

Tab.14.Znajomość zagadnień profilaktyki zaburzeń w statyce ciała.

Zaledwie 4% rodziców deklaruje bardzo dobrą znajomość profilaktyki wad postawy. Nic na temat profilaktyki nie wie 8% rodziców. Połowa wszystkich rodziców deklaruje wystarczającą znajomość profilaktyki wad postawy. Jest to fakt pocieszający. Pogłębiona analiza uzyskanych wyników badań pozwala jednakże przypuszczać, iż deklaracje rodziców mogą być na wyrost i opierać się głównie o znajomość rodzaju wad postawy, które już zostały stwierdzone u ich dziecka.

Warunki w jakich żyją, uczą się i odpoczywają dzieci są silnie zróżnicowane. Przeciętnie dziecko uczęszczające do szkoły w Rębowie, ma jednak wyraźnie korzystniejsze warunki z punktu widzenia profilaktyki wad rozwojowych i promocji zdrowego stylu życia.

W badanym środowisku zauważyć można wiele przesłanek, które stoją w opozycji z prawidłowo pojmowanymi zasadami promocji zdrowego stylu życia. Warto byłoby więc poszukać odpowiedzi na pytanie; Jak rodzice postrzegają rolę szkoły i czego o tej szkoły oczekują w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną swoich pociech?

Tab. 15. Oczekiwania rodziców wobec szkoły w zakresie edukacji zdrowotnej i ruchowej dziecka.

Zaburzenia w rozwoju fizycznym i statyce ciała uczniów

Analizując zestawienia dotyczące rodzajów i ilości zaburzeń w rozwoju fizycznym i statyce ciała u uczniów w szkole z Rębowa, stwierdziłem występowanie ich u znacznej ilości dzieci. Dane zamieściłem w tabeli.

Tab. 16.Analiza kart zdrowia badanych dzieci Sz. P. w Rębowie.

W wyniku przeprowadzonych badań u 20 dzieci stwierdzono występowanie zaburzeń statyki ciała, u 18 – zaburzenia w rozwoju somatycznym.

Przyczyny tych zaburzeń w wielu przypadkach należy upatrywać w warunkach egzystowania dzieci i stylu życia ich rodziców.

Wcześniejsza analiza ankiet przeprowadzona wśród rodziców ujawniła wiele nieprawidłowości w stylu życia. Ogół badanych prowadzi niehigieniczny tryb życia, przejawiający się małym udziałem w zajęciach ruchowych. Bierność rodziców przekłada się na dzieci, które zbyt mało czasu poświęcają aktywności fizycznej. Większość badanych niewłaściwie gospodaruje czasem wolnym, zbyt długo oglądając telewizję lub poświęcając czas wolny na inne sposoby biernego wypoczynku.

Nieprawidłowości stwierdzone na polu żywieniowym są często wynikiem niewiedzy, a ujawnione wady, zwłaszcza w zakresie rozwoju somatycznego – gdzie dominuje nadwaga – wynikać mogą ze stosowania nieodpowiedniej diety. Zaburzenia w rozwoju somatycznym często prowadzą do występowania wad postawy.

Na nasilenie występowania wad postawy nie bez wpływu jest także zbyt małe zainteresowanie rodziców zagadnieniami profilaktyki zaburzeń w statyce ciała.

Wiele do życzenia pozostawiają warunki odrabiania prac domowych i higiena osobista.

Analizując dane zawarte w tabeli należy zwrócić uwagę, że znaczna liczba wad w rozwoju somatycznym, czy statyce ciała ujawnia się w klasie III lub starszej, choć gro z nich ujawniane jest wcześniej.

Na 18 przypadków zaburzeń w rozwoju somatycznym, 9 czyli 50% ujawniono w klasie III, a 5 ( 28% ) w klasie V. Podobna analiza zaburzeń statyki ciała wygląda następująco:

Z 21 przypadków 24% ujawniono w klasie III i tyleż samo w klasie V. Nasuwa się zasadnicze pytanie – Jaką rolę powinna spełniać szkoła w profilaktyce wad rozwojowych u dzieci?