mgr Janusz Pielaciński – nauczyciel Szkoły Podstawowej w Rębowie

Analiza wyników badań własnych w 2001 r.

                                    Styl życia mieszkańców Rębowa.

 

 

Proces wychowania do życia w zdrowiu powinien rozpoczynać się już od najmłodszych lat życia dziecka.

Warunki, w jakich żyją , uczą się i odpoczywają dzieci mogą być przyczyną powstawania wad i zaburzeń w rozwoju fizycznym. Styl życia rodziców wywiera ogromny wpływ na edukację zdrowotną i aktywność ruchową dziecka.

Dla oceny aktywności ruchowej posłużono się pytaniami dotyczącymi sposobu spędzania wolnego czasu przez dzieci i rodziców .

Tab. 1.Sposoby spędzania czasu wolnego.

Wyszczególnienie

Dzieci

% dla n = 24

Rodzice

% dla n = 24

oglądanie TV

83

96

czytanie książek

42

25

inne sposoby biernego wypoczynku

25

63

aktywnie ruchowo

79

50

praca w gospodarstwie

71

64

 

 

Ogromna większość dzieci spędza czas wolny przed telewizorem, odsetek rodziców wybierających tę „formę” odpoczynku jest jeszcze wyższy. Wśród dzieci zaledwie 79% wybiera aktywność ruchową, a więc 21% dzieci w wieku 7 – 10 lat przedkłada wypoczynek bierny lub pracę w gospodarstwie nad spontaniczną aktywność ruchową. Znamienny pozostaje fakt, iż wśród rodziców zdecydowanie preferowany jest wypoczynek bierny. Wśród zajęć ruchowych głównie wymieniana jest praca w gospodarstwie, kiedy to czas wolny można poświęcić na wykonanie zaległych prac.

Tab. 2. Stopień zadowolenia z własnego sposobu spędzania czasu wolnego.

Wyszczególnienie

% dla n = 24

całkowite zadowolenie

63

częściowe zadowolenie

25

raczej niezadowolenie

0

zupełne niezadowolenie

12

 

W oparciu o wyżej podane informacje dowiadujemy się, iż 88% badanych jest zadowolonych lub częściowo zadowolonych z własnego sposobu spędzania wolnego czasu.

Tab. 3. Deklarowane sposoby spędzania czasu wolnego.

Wyszczególnienie

% dla n = 24

bierny odpoczynek

42

aktywny odpoczynek

33

uczestnictwo w kulturze

17

inne

8

Pesymizmem napawa fakt, że 42% badanych wybrałaby bierny odpoczynek – najczęściej polegający na „ leżeniu”. Zaledwie 33% osób zdecydowałby się na aktywne spędzenie czasu.

Niska jest też chęć uczestnictwa w kulturze.

Tab. 4. Przyczyny utrudniające spędzanie czasu wolnego zgodnie z oczekiwaniami.

Wyszczególnienie

dla n = 24

brak czasu

92

brak wytrwałości

4

Zmęczenie

79

brak środków materialnych

38

zły stan zdrowia

17

inne lub brak odpowiedzi

70

Zdecydowana większość podaje za główną przeszkodę utrudniającą spędzanie czasu wolnego zgodnie z oczekiwaniami; zmęczenie i brak czasu.

Pogarszająca się ciągle sytuacja materialna zmusza mieszkańców wsi do poszukiwania dodatkowych źródeł utrzymania. Sobotnio – niedzielny wypoczynek typowy dla mieszkańców miast staje się na wsi czasem na uzupełnienie narosłych w ciągu tygodnia zaległości w pracach gospodarskich. Osoby, które nie potrafią w zmieniających się warunkach gospodarki znaleźć się na rynku pracy, często popadają w apatię, a nie widzą drogi wyjścia, stają się niezdolni do podejmowania jakichkolwiek działań zmierzających do zmiany położenia. Bierność zamienia się w zniechęcenie, rozżalenie i prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia.

Duża grupa respondentów podaje za główną przeszkodę atrakcyjnego spędzania czasu brak środków materialnych. Wśród tej grupy osób znajdują się także ci, którzy deklarują, iż wybraliby jako sposób na spędzenie czasu wolnego, aktywny wypoczynek.

Cóż zatem utrudnia im podejmowanie aktywności ruchowej?

Przyczyną mogą być funkcjonujące w środowisku wiejskim stereotypy zachowań, zgodnie z którymi aktywność ruchowa osób dorosłych przejawiająca się w innej formie, aniżeli praca jest czymś śmiesznym i nie zyskuje społecznej akceptacji.

W świadomości olbrzymiej większości ludzi ukształtował się też pogląd, iż wysiłek i zmęczenie to coś przykrego, szkodliwego, czego należy unikać, a wypoczynek to bezruch i bierność, zaprzeczenie aktywności fizycznej.

Coraz częściej więc zmęczenie nie jest wynikiem aktywności fizycznej, wykonywanej pracy, wysiłku, a łącznym efektem bezczynności ruchowej i napięć psychicznych.

Tab.5. Samoocena badanych w zakresie samopoczucia i akceptacji siebie.

Wyszczególnienie

% dla n = 24

wg. skali 0 - 4

0

1

2

3

4

radość życia

0

13

17

33

38

aktywność

0

0

17

46

38

szczupła sylwetka

0

13

8

38

42

sprawność fizyczna

0

8

38

25

29

odporność psychiczna

4

17

29

13

38

samodyscyplina

0

0

33

46

21

akceptacja siebie

0

0

25

33

42

Szczegółowa analiza danych pozwala wyciągnąć wnioski – wśród ludzi aktywnych i sprawnych fizycznie obserwuje się większy procent akceptujących siebie i manifestujących radość życia. Są to zwykle ludzie odznaczający się większą odpornością psychiczną i samodyscypliną. Ludzie bierni zwykle trudniej akceptują siebie i wykazują mniejsze zadowolenie życiowe, częściej deklarują także słabszą odporność psychiczną.

Tab.6. Interpretacja pojęcia: zdrowy styl życia.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

prawidłowe odżywianie

67

aktywność ruchowa

58

higiena osobista

16

Zdrowy styl życia większości rodziców kojarzy się z prawidłowym odżywianiem, a w dalszej kolejności z ruchem i higieną osobistą.

Tab.7. Stosunek do rekreacji ruchowej.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

pozytywny – entuzjastyczny

33

pozytywny – umiarkowany

63

obojętny

4

negatywny

0

zdecydowanie negatywny

0

Fakt, iż tylko 4% ankietowanych podaje, że obojętnie podchodzi do rekreacji ruchowej, przy jednoczesnym braku stosunku negatywnego do w/w aspektu życia jest pocieszający. Zdecydowana większość badanych, ma bowiem pozytywny lub entuzjastyczny stosunek do rekreacji.

Tab.8. Ocena własnego trybu życia.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

zdrowy

44

raczej zdrowy

50

raczej niezdrowy

6

niezdrowy

0

nie wiem

0

Interesujący i dający wiele do myślenia jest obraz wynikający z porównania stosunku do rekreacji i ocena własnego trybu życia.

Wyraźnie zaznacza się tutaj tendencja, mianowicie osoby mające stosunek entuzjastyczny częściej deklarują swój styl życia jako zdrowy, natomiast odpowiedź, iż jest to styl życia raczej zdrowy przeważa wśród tych, którzy mają umiarkowanie pozytywny stosunek do rekreacji.

Wymowny jest też fakt – ci którzy deklarują swój styl życia jako raczej nie zdrowy mają obojętny stosunek do rekreacji.

Badając warunki higieniczne starałem się uzyskać dane nt. spożycia alkoholu i palenia papierosów oraz czystości wykonywania podstawowych zabiegów higienicznych.

 

 

 

 

Tab. 9. Częstość wykonywania podstawowych zabiegów higienicznych.

Wyszczególnienie

Stwierdzona częstość zabiegów higienicznych. % dla n = 24

kilka razy dziennie

raz dziennie

kilka razy w tygodniu

raz w tygodniu

rzadziej

mycie zębów

30

60

10

0

0

mycie rąk

100

0

0

0

0

częściowe mycie ciała

25

65

10

0

0

mycie całego ciała

0

15

50

35

0

Uzyskane dane świadczą o dużych zaniedbaniach w dziedzinie higieny osobistej. Wśród badanych 70% osób za rzadko szczotkujemy zęby, a codzienne mycie całego ciała jest nawykiem jedynie u kilkunastu procent osób. Bardzo duży odsetek stanowi grupa, która przywykła do mycia całego ciała jedynie raz w tygodniu.

Tab. 10. Spożycie alkoholu i palenie tytoniu.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

nie pijący

74

pijący okazjonalnie

26

pijący często

0

nie palący

85

palący do 15 szt. dziennie

15

palący powyżej 15 szt. dziennie

0

Pozytywnym zjawiskiem jest stosunkowo niewielki udział osób palących i spożywających alkohol.

Uzyskane wyniki być może nie dają pełnego obrazu, gdyż wśród badanych zdecydowanie przeważały kobiety.

W świetle przedstawionych faktów trudno pokusić się o optymistyczne stwierdzenie. Styl życia nie będzie pozytywnie oddziaływał na edukację zdrowotną i aktywność ruchową badanych dzieci.

Tab.11 Rodzaje działań podejmowanych przez rodziców w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną dzieci.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

dbałość o ruch dziecka

29

podejmowanie wspólnej aktywności ruchowej

29

dbałość o prawidłowe odżywianie

83

dbałość o higienę osobistą dziecka

21

dbałość o sylwetkę dziecka

8

Jedynie 29% rodziców z Rębowa stara się wspólnie z dzieckiem podejmować aktywność ruchową. Niewielki procent rodziców deklaruje dbałość o higienę, a znikomy o postawę ciała.

Ogromna większość rodziców postrzega swoją rolę głównie przez pryzmat prawidłowego odżywiania. Przeważający jest fakt, iż żaden z rodziców nie dostrzega potrzeby zmiany w swoich staraniach w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną dzieci.

Tab. 12.Interpretacja pojęcia: zdrowe żywienie.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

jedzenie dużej ilości owoców i warzyw

63

ograniczenie słodyczy

25

ograniczenie tłuszczów

33

regularność posiłków

13

wszechstronne zabezpieczenie potrzeb pokarmowych zgodnie z wiekiem

17

Rodzice w obawie o przyszłe zdrowie dzieci stosują dietę typową dla osób dorosłych z dużym ograniczeniem tłuszczów.

Bardzo niewielki procent badanych pod pojęciem zdrowe żywienie rozumie konieczność regularności posiłków i dostosowania diety dziecka do wieku i zapotrzebowania organizmu.

Nawyki żywieniowe dotyczą głównie wyboru poszczególnych produktów spośród dostępnej żywności, uznawania tylko przyjętych zwyczajowo zestawień, sposobu przyrządzania posiłków, form i czasu ich spożywania.

Nikt z rodziców nie zwraca uwagi na urozmaicenie zestawu produktów w dziennej racji pokarmowej, a to przecież jest pierwsza zasada racjonalnego odżywiania.

Niewielu rodziców zwraca uwagę na spożycie mleka i jego przetworów, które jest głównym i najlepszym źródłem przyswajalnego wapnia i witaminy B2. Jest to niekorzystna zmiana w zwyczajach żywieniowych. Nie zawsze rodzice dbają też o utrzymanie na wysokim i stałym poziomie spożycia warzyw i owoców.

Warunki odrabiania lekcji są bardzo ważnym elementem wpływającym na kształtowanie się postawy dziecka, aby je ocenić posłużono się pytaniami dotyczącymi wyposażenia stanowiska pracy i dostosowania go do wzrostu dziecka.

 

 

 

 

 

Tab. 13.Miejsce i warunki odrabiania lekcji.

Wyszczególnienie

 

% dla n = 24

przy stole

67

przy biurku

17

przy ławie

13

w innym miejscu

3

siedząc na krześle dostosowanym do wzrostu

21

z oświetleniem padającym z lewej strony

46

Warunki w jakich dzieci odrabiają lekcje pozostawiają wiele do życzenia. Tylko 17% badanych stwierdza, że dziecko odrabia lekcje przy biurku, a 21% potwierdza posiadanie krzeseł dostosowanych do wzrostu. Również niezadowalający jest udział rodziców zwracających uwagę na prawidłowe oświetlenie.

Tab.14.Znajomość zagadnień profilaktyki zaburzeń w statyce ciała.

Wyszczególnienie

% dla n = 24

bardzo dobra

4

wystarczająca

50

niewielka

38

brak znajomości

8

Zaledwie 4% rodziców deklaruje bardzo dobrą znajomość profilaktyki wad postawy. Nic na temat profilaktyki nie wie 8% rodziców. Połowa wszystkich rodziców deklaruje wystarczającą znajomość profilaktyki wad postawy. Jest to fakt pocieszający. Pogłębiona analiza uzyskanych wyników badań pozwala jednakże przypuszczać, iż deklaracje rodziców mogą być na wyrost i opierać się głównie o znajomość rodzaju wad postawy, które już zostały stwierdzone u ich dziecka.

Warunki w jakich żyją, uczą się i odpoczywają dzieci są silnie zróżnicowane. Przeciętnie dziecko uczęszczające do szkoły w Rębowie, ma jednak wyraźnie korzystniejsze warunki z punktu widzenia profilaktyki wad rozwojowych i promocji zdrowego stylu życia.

W badanym środowisku zauważyć można wiele przesłanek, które stoją w opozycji z prawidłowo pojmowanymi zasadami promocji zdrowego stylu życia. Warto byłoby więc poszukać odpowiedzi na pytanie; Jak rodzice postrzegają rolę szkoły i czego o tej szkoły oczekują w trosce o zdrowie i sprawność fizyczną swoich pociech?

Tab. 15. Oczekiwania rodziców wobec szkoły w zakresie edukacji zdrowotnej i ruchowej dziecka.

Wyszczególnienie

 

 

% dla n = 24

wyrobienie nawyku czynnego wypoczynku

38

wyrobienie nawyków higienicznych i profilaktyka chorób zakaźnych

42

umiejętność spędzania i organizowania czasu wolnego

13

tworzenie w szkole warunków sprzyjających zdrowiu

13

informowanie nt. zasad właściwego odżywiania

17

propagowanie zasad bezpiecznego poruszania się po drogach i bezpiecznej zabawy

42

 

 

 

 

 

 

Zaburzenia w rozwoju fizycznym i statyce ciała uczniów

Analizując zestawienia dotyczące rodzajów i ilości zaburzeń w rozwoju fizycznym i statyce ciała u uczniów w szkole z Rębowa, stwierdziłem występowanie ich u znacznej ilości dzieci. Dane zamieściłem w tabeli.

Tab. 16.Analiza kart zdrowia badanych dzieci Sz. P. w Rębowie.

Wyszczególnienie

Rębowo

ogółem

ujawnione w klasie

0 - II

III

V

liczba uczniów zbadanych

92

     

zaburzenia w rozwoju somatycznym

 

18

 

4

9

5

zaburzenia w rozwoju psychicznym

 

6

     

wady i choroby oczu

 

5

 

3

2

-

zaburzenia mowy

 

20

 

     

zaburzenia słuchu

 

-

     

przewlekłe zapalenie układu oddechowego

 

3

     

choroby i zaburzenia układu krążenia

 

-

     

zaburzenia statyki ciała

 

21

 

11

5

5

inne schorzenia wymagające czynnej opieki lekarskiej

 

7

     

W wyniku przeprowadzonych badań u 20 dzieci stwierdzono występowanie zaburzeń statyki ciała, u 18 – zaburzenia w rozwoju somatycznym.

Przyczyny tych zaburzeń w wielu przypadkach należy upatrywać w warunkach egzystowania dzieci i stylu życia ich rodziców.

Wcześniejsza analiza ankiet przeprowadzona wśród rodziców ujawniła wiele nieprawidłowości w stylu życia. Ogół badanych prowadzi niehigieniczny tryb życia, przejawiający się małym udziałem w zajęciach ruchowych. Bierność rodziców przekłada się na dzieci, które zbyt mało czasu poświęcają aktywności fizycznej. Większość badanych niewłaściwie gospodaruje czasem wolnym, zbyt długo oglądając telewizję lub poświęcając czas wolny na inne sposoby biernego wypoczynku.

Nieprawidłowości stwierdzone na polu żywieniowym są często wynikiem niewiedzy, a ujawnione wady, zwłaszcza w zakresie rozwoju somatycznego – gdzie dominuje nadwaga – wynikać mogą ze stosowania nieodpowiedniej diety. Zaburzenia w rozwoju somatycznym często prowadzą do występowania wad postawy.

Na nasilenie występowania wad postawy nie bez wpływu jest także zbyt małe zainteresowanie rodziców zagadnieniami profilaktyki zaburzeń w statyce ciała.

Wiele do życzenia pozostawiają warunki odrabiania prac domowych i higiena osobista.

Analizując dane zawarte w tabeli należy zwrócić uwagę, że znaczna liczba wad w rozwoju somatycznym, czy statyce ciała ujawnia się w klasie III lub starszej, choć gro z nich ujawniane jest wcześniej.

Na 18 przypadków zaburzeń w rozwoju somatycznym, 9 czyli 50% ujawniono w klasie III, a 5 ( 28% ) w klasie V. Podobna analiza zaburzeń statyki ciała wygląda następująco:

Z 21 przypadków 24% ujawniono w klasie III i tyleż samo w klasie V. Nasuwa się zasadnicze pytanie – Jaką rolę powinna spełniać szkoła w profilaktyce wad rozwojowych u dzieci?

Informacje o dokumencie:
  • Informację wprowawdził(a) do BIP: Izabela Boszko
  • Data udostępnienia w BIP: 2004-06-28 14:59:56
  • Informacja zaktualizowana przez: Izabela Boszko
  • Data ostatniej aktualizacji: 2004-06-28 15:10:12
  • Liczba odsłon: 2206
  • Historia dokumentu:

[Liczba odsłon: 3380649]

przewiń do góry